Ik las snel en nieuwsgierig, niet studieus en dus niet met de pen in de hand, Mathijs Sanders' Boekhouders van de vergankelijkheid en vraag me nu, als sinds drie maanden staatsbetoelaagd bejaarde, af of late stijl een-op-een gelijkgesteld kan worden met een attitude ten opzichte van het ouder worden. Hoe schrijf ik zelf, hier bijvoorbeeld? Spreektaliger, ontspannener. Dat is een keuze, een kwestie van ervaring en techniek, maar misschien toch ook van iets anders: de afgenomen noodzaak om je te voegen in een maatschappelijk stramien. Als ik niet uitkijk, ga ik hier gewoon een potje zitten neuriën.
Maar in ernst: het zijn aspecten die ook bij Sanders aan bod komen. Geloof ik, ik las het boek eergisteren uit en heb het niet bij de hand. Stijl als attitude ten opzichte van de dingen wordt interessant als de stijl verandert. Dat was ook te zien bij ene Gerard Reve. Stijl en attitude per definitie aan elkaar gelijkstellen doet misschien geen recht aan de complexiteit van het individu dat de stijl voortbrengt, maar een ontwikkeling in de stijl kan niet anders dan veelbetekenend zijn. Als sinds drie maanden staatsbetoelaagd bejaarde ga ik Sanders' boek óók herlezen als bron voor wijze levenslessen.
En verder was ik zwaar onder de indruk van een bundel die Sanders bespreekt en die 47 jaar mijn boekenkast niet was uitgekomen: Voorlopig van Roland Holst. En dacht: ik ben beter geconserveerd dan zo'n bundel van Van Oorschot met zijn vergeelde papier. Toch?
En verder googelde ik op Spätstil en kwam ik op Het Moment zelfs een gedicht tegen:
ragfijne contouren die verdwijnen,
overvloeien in grove streken die
werkelijkheid en onwerkelijkheid
met elkaar verbinden.
Mijn hand die niets meer tegenhoudt:
verval niet, stasis niet, niks.
Nog niet de illusie van vergankelijkheid,
schreef de dichter:
een regel om even goed te bekijken.
De dichter weer: het dier in mij sterft.
Maar dat doet het eerst niet, later wel.
